Herkes İçin Turizm Derneği konaklama tesislerine yönelik araştırmada bu soruya yanıt arıyor:

"Turizm herkesin hakkıdır ve erişilebilirlik bir bütündür" söylemiyle hareket eden Herkes İçin Turizm Derneği, konaklama tesislerinin engelli bireylerin erişimine uygunluğunu araştırmaya başladı. Araştırmayla otellerin engelli erişimine uygunluğunu değerlendireceklerini belirten Dernek Başkanı Ali Aydoğmuş, sonuçta engelli bireylere doğru tatil seçeneği sunmak istediklerini söyledi. 

Herkes İçin Turizm Derneği, AB Sivil Düşün Programı ve Türkiye Çevre Eğitim Vakfı (TURÇEV) desteğiyle başlattığı “Oteliniz engelli erişimine uygun mu?" başlıklı araştırmayı sosyal medya hesaplarından duyurdu. Tüm dünyada uygulanan "turizmde erişilebilirlik akreditasyonu" kriterlerini göz önüne alarak hazırlanan “Erişilebilir otel inceleme formu" erişilebilir tesis konumundaki 750 otelin e-posta adreslerine gönderildi. Formda tesise ulaşım, binaya giriş, lobi, resepsiyon, koridorlar, asansör, odalar, banyo, sosyal donatı alanları, kapalı havuz, SPA ve sauna,  açık havuz, plaj, toplantı salonu, sergi ve fuaye alanları ve personel eğitimine ilişin yaklaşık 200 soru bulunuyor.

Bu formları gönderirken Türkiye'de en çok tercih edilen turizm bölgeleri olan İstanbul, Antalya ve İzmir'de ilçe odaklı çalıştıklarını anlatan Herkes İçin Turizm Derneği Başkanı Ali Aydoğmuş, henüz çok az sayıda tesisin geri döndüğünü söyledi. Aydoğmuş, Şubat ayında başlattıkları çalışmanın Haziran ayında tamamlanacağını belirterek araştırmaya ilişkin şu bilgileri verdi:

“Bir yandan geçmiş yıllarda işbirliği yaptığımız, üyelerimizin deneyimlediği otellere ziyaretler gerçekleştiriyoruz. İnternetten duyurulan olanakları yerinde görüyoruz, bazen bu bilgiler yanıltıcı olabiliyor. Tesislerdeki olanakların nasıl geliştirilebileceğini görüşüyoruz. İlk ziyaretimiz Antalya'ya oldu, İzmir ve İstanbul'daki erişilebilir ve erişilebilir olmayı hedefleyen konaklama tesislerini de ziyaret etmek istiyoruz. Dünyada geçerli erişilebilirlik akreditasyonuna uygun engelsiz otelleri tatil yapmak isteyen üyelerimizle paylaşıp duyuracağız.”

Tesislerin engelli erişimine neden uygun olmadığını değil, nasıl uygun olacağını ortaya koymayı ve işbirliği yapmayı hedeflediklerini belirten Ali Aydoğmuş, Türkiye'de mevzuat gereği engelli erişimi sağlamak zorunda olan 1800 dolayında konaklama tesisi bulunduğunu söyledi. Aydoğmuş, yaklaşık 200 sorunun bulunduğu araştırma formlarını hazırlarken dikkate aldıkları konulara ilişkin şu bilgileri paylaştı: 

"Oteller oda sayısına göre bir ya da birden fazla engelli odası bulunduruyor. Ancak bu odaları incelediğimizde daha çok ortopedik engeli olan bireyler için hazırlandığını görüyoruz. Oysa işitme ve görme engelli bireylerin gereksinimleri de dikkate alınmak zorunda. Oldukça detaylı bir konu bu. Erişimi olan oteller bu olanakların tamamını olmasa da çoğunu sağlıyor. Bizim amacımız bu olanakları sağlayan, yatırım yaparken bu konuya emek veren otelleri de görünür kılmak, bilgi ve erişim ağımızı genişletmek.”

Engelli seyahat kılavuzu hazırladık

Erişilebilirliğin bir bütün olduğunu vurgulayan Ali Aydoğmuş, seyahate çıkmak isteyen bireylerin internetten araştırma yaptığında kimi zaman yanıltıcı bilgilerle karşılaşabildiğine de dikkat çekti. 2001 yılında hazırladıkları Engelli Seyahat Kılavuzu'nun turizmciler için de çok önemli bir yol haritası olduğunu kaydeden Aydoğmuş, şu bilgileri verdi: 

"Engelli Seyahat Kılavuzu'nu hazırlarken farklı engel guruplarından 65 arkadaşımızla çalıştık. Onun öncesinde de yaklaşık üç yıl boyunca en az bir kere seyahat etmiş kişilerden görüşler aldık. Herkes deneyimlerini paylaştı ve TURÇEV'in de katkısıyla bir yol haritası belirledik. Arzu eden kurumlar kılavuza derneğimizin internet sayfasından da erişebilir. Kılavuzu işitme engelliler için de hazırlıyoruz. Konaklama tesislerine yönelik araştırma da bu kılavuz çalışmasının bir devamı olacak. Sürdürülebilirlik çok önemli. Bilgi üretmeye çalışıyoruz. Herkes için turizm diyerek ürettiğimiz bilgiye erişimi de kolaylaştırıyoruz.” 

* * *

Efes mi, Bergama mı ve Kemeraltı mı erişilebilir?

"Herkes İçin Turizm Derneği" ister ortopedik, ister görme, ister işitme ya da zihinsel engelli olsun, herkes için turizmi hedefleyen ve bu amaçla çalışmalar yapan bir dernek. 2014 yılında kurulan derneğin dokuz yıldır başkanlığını sürdüren, kendisi de görme engelli bir birey olan Ali Aydoğmuş, kısa bir süre önce Türkiye’den “örnek engelli girişimci” seçilmiş. 

2022 yılının Ağustos ayında UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Bergama ve Efes kentleriyle aday konumundaki Kemeraltı'nın erişilebilirliğine ilişkin belgesel çalışması başlattıklarını anlatan Aydoğmuş, “Farklı engel gruplarındaki bireyler Efes’e, Bergama'ya ya da Kemeraltı’na nasıl gider, gidebilirse neler yaşar?" sorusuna yanıt aradıklarını söyledi. “UNESCO tarafından tescil çalışmaları yapılırken engelliler için de erişilebilirlik kriterine dikkat edilsin istedik” diyen Aydoğmuş, belgesel çalışmasıyla ilgili şu bilgileri paylaştı:

“Cultur Civic Yerel Hibe programı tarafından desteklenen projemiz kapsamında farklı engelliliği olan 20-25 dolayında üyemizle beraber bu bölgelere seyahatler gerçekleştirdik, bu seyahatlerde yaşanan zorlukları ve doğru uygulamaları kaydettik. Arkadaşlarımız görüş ve önerilerini paylaştı ziyaretlerimizde. Bergama erişilebilirlikte sınıfta kaldı. Akropol'de tekerlekli sandalye hareket edemedi. Teleferiği kullanmak istediğimizde, rampanın önündeki kapı kilitli olduğundan araç çıkamadı. Asklepion’da ise arnavut kaldırımı olduğu, rampa bulunmadığı ve merdiven olduğu için erişemedik. Efes’te engelliler için bir şeyler düşünülmüş, ama ortopedik engelli bir bireyin tek başına gidip orada dolaşması çok çok zor.”

Kemeraltı için "Umduğumuzdan iyi, hatta diğerleri yanında en iyisi diyebiliriz" diyen Başkanı Ali Aydoğmuş, çarşı için daha yapılacak çok şey olduğunu söyledi. “Konak’ı baz alırsak çarşıya ulaşımda İzmir Metrosu kırmızı bayraklı bir kurum. Çarşı girişini bu nedenle engelsiz sayabiliriz. Öncelikle kırmızı bayraklı kurumları teşvik etmek ve desteklemek gerek. Yine de engelli bir bireyin tek başına gidip gezebileceği bir Kemeraltı hayal değil” diyen Ali Aydoğmuş şu önerileri dile getirdi: 

"Kemeraltı engelli ve yaşlı bireyler için çok büyük bir yer. Engellilik durumuna göre yaşanan sıkıntılar da farklı elbette. Son dönemde yapılan düzenlemeler sanırım erişimi biraz daha kolaylaştıracak. Ancak bu büyüklükteki bir alanda dinlenme noktaları gerek. Öte yandan, işitme engelliler için işaret diliyle çeviri, görsel anlatımla alternatif bilgilendirmeler gerek. Ali Paşa Meydanı ender engelli tuvaleti olan bir mekan. Ama yönlendirme burada da yok. Tuvalet ücretli, ama engelliler belediye kartıyla ücretsiz kullanabiliyor. Yeni yapılan ya da onarımı süren hanlarda mutlaka engelli tuvaleti yapılmalı bu arada. Bir de menü konusu var. Koca Kemeraltı'nda kabartma harfli menüsü bulunan bir yer var: Numan Pide. Kendilerine çok teşekkür ediyoruz, ama bu çalışmaların da çoğalmasını istiyoruz.”

* * *

Herkes İçin Turizm Derneği'nin oldukça kapsamlı internet sitesinde yapılan çalışmaların yanı sıra engelsiz plajlar, engelli odası bulunan konaklama tesisleri ve sunduğu olanaklar yer alıyor. Engelliler için kültür gezileri, doğa yürüyüşleri, tatil programları hazırlayan dernek, bilgilendirme ve bilinçlendirme konusunda da yoğun bir çalışma sürdürüyor. Sitede yer alan engelli bireylerin turizm sektöründeki hakları, bir sorunla karşılaştığında başvuracağı şikayet noktaları ise oldukça yol gösterici. https://herkesicinturizm.org/engelli-seyahat-kilavuzu/#oteller