Makina Mühendisleri Odası (MMO) İzmir Şubesi özellikle kış aylarında sıklıklı yaşanan soba şofben zehirlenmelerine karşı alınması gereken önlemlere ve soba-şofben kullanımında dikkat edilmesi gerekenlere ilişkin yazılı bir açıklama yaptı. Vatandaşları dikkatli olmaya davet eden Makine Mühendisleri Odası İzmir Şubesi yetkilileri, özellikle alçak basınçlı havalarda bacası uygun olmayan evlerde soba yakılmaması konusunda uyarıda bulundu.

Vatandaşları uyaran ve bilgilendiren açıklama şöyle:

"Bilindiği üzere; bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal sonucu her yıl binlerce insanımız soba, şofben, kombi kullanımlarından kaynaklı karbonmonoksit zehirlenmesine maruz kalmaktadır. Hidrokarbon içeren kömür, LPG, sıvı yakıt ve doğal gaz gibi fosil yakıtlar ile kullanılan soba, şofben, kombi vb. cihazların hatalı montaj ve yanlış kullanımından oluşan kazalar, özellikle alçak basınçlı–lodoslu havaların sık yaşandığı kış aylarında artmaktadır. Her yıl kış aylarında bu kazalardan kaynaklanan zehirlenme ve ölümler ne yazık ki yaşanmaktadır.

Kokusuz ve renksiz bir gaz olan karbonmonoksitten kaynaklanan zehirlenmelerin, özellikle uykuda iken farkına varılmasının güçlüğü, bu zehirlenmeye karşı önlemler konusunda daha bilinçli olunmasını gerektirmektedir.

Bacalardan kaynaklı soba, şofben zehirlenmelerine maruz kalmamak için aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:

Bacalarda Dikkat Edilecek Hususlar:

• Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenmelere ve yangınlara neden olur. Bacalarınız, kömür gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullandığınız takdirde en az 2 ayda bir, diğer yakıtları (sıvı ve gaz gibi) kullandığınız takdirde en az üç ayda bir temizlenmelidir.

• Tek kolonlu bacaya kesinlikle birden fazla bağlantı yapılmamalıdır.

• Baca ile duvar arasında tam bir sızdırmazlık olmalıdır. Baca borusu yatay mesafesi 2,5 m’den az olmalıdır ve baca bağlantısı zemine göre yüzde üç eğimle yapılmalıdır.

• Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir.

• Pencere veya duvar delinerek yapılan bacaların yalıtılması gerekir. Aksi halde soğuyan baca gazı içindeki su buharı yoğunlaşır ve baca çekişi azalır.

• Pencere veya duvar delinerek yapılan bacada delinen kısımda mutlaka sızdırmazlık sağlanmalıdır.

• Yangın emniyeti için bacalar çatının mahyasından en az 50–80 cm yükseklikte olmalıdır.

• Bacalara yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları v.b. maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalıdır.

Kömürlü Sobalarda Dikkat Edilecek Hususlar:

• TSE belgeli sobaların satın alınmasına dikkat edilmelidir.

• Sobalar kurulmadan önce mutlaka bacanın çekişi kontrol edilmeli, yeterli çekişe sahip olmayan bacalara soba bağlantısı yapılmamalıdır.

• Kullanılan yakıtın yüksek kalorili ve izin belgesi olan satıcılardan alınmış olması da önem taşımaktadır.

• Soba kurulu olan hacimler sık sık havalandırılmalı, bacadan çekilen kadar temiz havanın içeri girmesi sağlanmalıdır.

• Soba aşırı doldurulmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar.

• Alttan yakılan kömür sobalarında karbonmonoksit zehirlenmesi riski artmaktadır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler.

• Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kâğıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır.

• Sönmekte olan sobaya, tutuşması güç yakıtların asla konmaması gerekir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir.

• Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar.

• Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalıdır.

• Yatak odalarında soba kurulmamalı, soba kurulu yerlerde gece yatılmamalıdır.

• Özellikle alçak basınçlı–lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır. Bacalar standartlara uygun olduğundan şüphe ediliyorsa alçak basınçlı-lodoslu havalarda soba yakılmamalıdır.

Şofben Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar:

• Şofbenin monte edileceği mekân yeterli büyüklükte olmalıdır. Şofben mutfağa, balkona veya sürekli havalandırılan bir bölüme takılmalıdır. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır.

• Şofbenler, mutlaka standarda uygun, çekişi kontrol edilmiş bir bacaya bağlanmalıdır. Baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır.

• Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde eksik yanma sonucu karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır.

• Halen yasak olmasına rağmen evlerimizin birçoğunda banyolarda şofben bulunmaktadır. Şofbenlerin mutlaka banyo dışında bir yere montajı gerçekleştirilmeli, şofben takılı banyoların kapısına mutlaka havalandırma menfezleri yapılmalıdır.