İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi tarafından düzenlenen “Uluslararası Börklüce Mustafa Sempozyumu”, Türkiye'nin yanı sıra ABD, Almanya, Azerbaycan, Bulgaristan, Fransa, İngiltere, Romanya ve Yunanistan'dan bilim insanı ve yazarların katılımıyla başladı. Adnan Saygun Sanat Merkezi'nde 5 Haziran 2016 tarihine kadar sürecek sempozyum, 1416 yılında yaşanan Börklüce Mustafa İsyanı’nın 600.yıldönümü dolayısıyla ele alınıyor. Sempozyuma katılan bilim insanı ve yazarlar ayaklanmanın yerel dinamiklerini sorgulayarak evrensel özellikleri farklı yaklaşımlar çerçevesinde masaya yatırıyor.

Sempozyumun açılış töreninde konuşan Ege Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü öğretim üyesi Doç.Dr. Alp Yücel Kaya, Uluslararası Börklüce Mustafa Sempozyumu'na konu olan isyanın 6 asır geçmiş olmasına rağmen unutulmadığını hatırlatarak, “İzmir’in Karaburun köylülerinin Börklüce Mustafa önderliğinde ortaklık ve ortak kullanım talepleriyle gerçekleşen toplumsal hareketin Ege’nin iki yakasına da uzanan etkileri oldu. Bu ayaklanma diğer yandan İzmir ve Akdeniz’i yeni bir perspektif ve bakışla ele almak açısından ayrı bir önem taşıyor. İsyana etki eden tüm etkenleri, iktisadi ve toplumsal koşulları ele almak istiyoruz. 1970’lerden bu yana kapitalizmin ağır krizlerini yaşıyoruz. Bu krizlerin toplumsal etkileri ise 2008’den beri giderek ağırlaşıyor. Ağırlaşan şartlarla birlikte, bir toplumsal hareketlilik de sözkonusu. Özellikle, Akdeniz’i sarsan ayaklanmalar, bu toplumsal hareketliliğin merkezi oldu. Tunus, Mısır, Yunanistan, İspanya, Türkiye’de Gezi olayları, daha sonra da ABD, bugünlerde ise Fransa’daki olaylar, bütün bunlar isyanların iktidara meydan okumalar olarak yeniden düşünülmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Bu bağlamda, tarihsel bir perspektifle Börklüce Mustafa’yı yeniden düşünmek, İzmir ve Karaburun’daki bu toplumsal hareketliliğin özgünlüğünü tartışmak önemlidir” diye konuştu.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis Üyesi Muzaffer Tunçağ ise, “İzmir, tarih boyunca Akdeniz’in doğusundaki en önemli şehirlerden biri oldu. Toplumsal gelişmelerin isyanlar, düşünce çatışmaları ve sınıf savaşlarıyla ilerlediğini görüyoruz. Börklüce Mustafa, şu anda dünyadaki karışıklıkların bir ifadesi olarak bu sempozyumda ayrıntılı biçimde ele alınacak. Şeyh Bedrettin ve arkadaşlarının örgütlediği ateş de böyle, 600 yıl sonra bile güçlü bir şekilde anılıyor” dedi.
Börklüce Mustafa ve arkadaşlarının hedefinin paylaşmacı kardeşlik düzeni olduğunu hatırlatan Tunçağ, sözlerine şöyle devam etti: “Bu sempozyumda, isyanı doğuran dinamikler değerlendirilecek ve giderek küllenmeye başlayan toplumsal hafızamız bir daha canlanacak ve belki bir yerinden alev alacak. İzmir Büyükşehir Belediyesi Karaburun Belediyesi ile birlikte Karaburun'da Börklüce'ye adanmış bir meydan düzenledi. Söz konusu alana bir heykel yerleştirilecek. Pazar günü sempozyumun katılımcıları hep birlikte Karaburun'a giderek hem çevre günü hem de kırkım şenliğiyle birleşecek olan bu etkinliğe katılacak.”

Sempozyumu’nda sunulacak bildirilerin başlıkları şöyle;
• Tarih yazımında Börklüce Mustafa Ayaklanması üzerine tartışmalar ve yeni yaklaşımlar
• Ayaklanmalar tarihinde yeni yaklaşımlar, metodolojik ve teorik açılımlar
• XIV. Yüzyıl sonu XV. yüzyıl başı Akdeniz ve Avrupa’da toplumsal dinamikler: Feodal toplum; iktisadi ve toplumsal krizler; ayaklanmalar; savaşlar; nüfus hareketleri
• XIV. Yüzyıl sonu XV. yüzyıl başı Karaburun, İzmir, Anadolu ve Balkanlar’da toplumsal dinamikler: Osmanlı, Bizans, Moğol coğrafyalarında toplumsal hareketlilik; iktisadi ve toplumsal krizler; ayaklanmalar; savaşlar; nüfus hareketleri; döneme ait terminoloji (keşiş, torlak, abdal, baldırı çıplak, vb.)
• Ayaklanmanın ve ortaklık taleplerinin arka planındaki iktisadi ve toplumsal dinamikler: Kölelik/serflik/köylülük; sipahiler/uç beyleri/derebeyler/toprak sahipleri; arazi rejimi; has, tımar ve vakıflarda dönüşüm; ortak mallara yönelik taarruz ve tepkiler; kriz ve yoksulluk; dönemin anti-feodal hareketleri; korsanlık; sosyal eşkıyalık
• Tarihsel topografya: Ayaklanmanın gerçekleştiği coğrafyaya dair tartışmalar ve topografya çalışmaları
• Ayaklanmanın Dini ve Felsefi Boyutları
• Tarihsel perspektifte Börklüce Mustafa’dan Celalilere, İlinden Gezi’ye Anadolu ve Balkanlarda isyanlar ve ayaklanmalar

Sempozyuma ilişkin detaylı bilgi info@izmeda.org ve www.izmeda.org adreslerinden alınabilir.


Börklüce Mustafa kimdir?

14.yüzyılın ikinci yarısı ile 15.yüzyıl başında yaşayan Türkmen Alevi halk önderidir. Günümüzün komünist sistemini andıran bir sistemi öngörerek, 1415-1416 yıllarında Karaburun Yarımadası’nda etrafına topladığı Türkmen köylüler, Rum denizciler ve Yahudi tüccarlar ile toplanan fahiş vergilere ve yapılan haksızlıklara isyan etti. Nazım Hikmet, Şeyh Bedrettin Destanı’nda “yarin yanağından gayri paylaşmak her şeyi” dizeleri ile Börklüce Mustafa’nın yaydığı öğretiyi anlatmış, müridi olduğu Şeyh Bedreddin’i ve Börklüce’yi günümüzde de popüler hale getirmiştir.

(Eİİ)